Іллінські, герб Лис, — служебники князей Острожских.
Герб Лис
Rodzina: Iliński
Herb: Lis
Gniazdo: z Ilińska w województwie wołyńskiem
Wstęp: z których jedna linia otrzymała tytuł hrabiowski austryjacki 1779 r., przyznany w cesarstwie rosyjskiem, ze zmianą herbu (Ostr. 1087)
Pisali się: na Załużu,
Bazyli Bogdanowicz Iliński, namiestnik zwiahelski księcia Ostrogskiego 1582 r., wziął w zastaw za 200 kóp groszy lit. Krywicze od Mokreńskiego (Op. Łuc. 2060 f. 9; Op. Żyt. 8 i Arch. I. Z. Ros. VI. 1). Umarł 5‑go Marca 1588 r. w Romanowszczyznie, spisawszy testament, w którym wymienia żonę Annę Mokrzańską (v. Mokreńską) i dzieci: Domnę, Olgę i Iwana. Wdowa wyszła 2‑o v. za Filona Raja 1594 r., a wtedy ks. Ostrogski broniąc dzieci Bazylego, kazał spisać całą fortunę. Domna wyszła za Mikołaja Gabryelowicza Swiackiego 1590 r., a Olga v. Aleksandra, za Ostafieja Krajewskiego.
Jan, syn Bazylego, z żoną Dorotą Szczepanowską, pozwał 1632 r. Charlęskiego o szkody, a 1639 r. wziął w zastaw Żerów i Babienice od Łaszcza. Córce ich, Domicelli, zapisał 1640 r. mąż, Adam Radliński, 400 fl. Zmarła ona 1686 r. ¶ Aleksander, syn Jana, wojski czerniechowski 1659 r. i burgrabia łucki 1660 r., pozwał 1639 r. Jana Tworkowskiego o spadek po stryjecznym bracie, Janie Szawule Ilińskim, 1644 roku wpływa do sprawy spadkowej po Mokrzańskich, zasądza na infamię zabójców wuja, Jakóba Szczepanowskiego i podpisał wraz [nieznany ojciec poniższego rodzeństwa] z Piotrem (synem swoim pewno). z województwem czerniechowskiem, elekcyę króla Michała i Jana III-go. Ożeniony z Reginą Korczewską, oprócz syna Piotra Stanisława, miał jeszcze, Michała i Franciszka, którzy zginęli za Chmielniczyzny, oraz córki: Maryannę, za Eustachym Bakowieckim 1669 r., Petronellę, za Piotrem Damianem Ruszczycem 1686 r. (AGZ. X. 6390 z 1701 r.), Annę, za Krzysztofem Magnuszewiczem 1705 r. (Gr. Krzemieniec.) i Franciszkę. Ten sam może Aleksander, w młodym bardzo wieku, był pisarzem grodzkim żytomierskim 1629 roku (Op. Żyt. 9). ¶ Piotr Stanisław, wojski czerniechowski 1685 r., z Zofii Skarbkówny, pozostawił synów: Aleksandra i Kazimierza, oraz córkę Konstancyę. W 1692 r. po zwali oni Kurdwanowskich, o niedotrzymanie umowy zawartej z ich ojcem (Woł. IX f. 1265). Konstancya jest 1723 r. żoną Jana Szulborskiego, a bracia jej dziedziczą 1701 r. dobra po babce, Reginie z Korczewskich, na mocy jej testamentu. Aleksander, z Anny Kamińskiej, miał mieć dwóch synów: Józefa Kazimierza i Antoniego. ¶ Józef Kazimierz, wojski kijowski 1762 r., a podczaszy żytomierski 1776 r., podpisał z województwem, kijowskiem i wołyńskiem, elekcyę Stanisława Augusta. Żonaty 1‑o v. z Zofią ze Śleszyńskich Wilamowską, 2‑o v. z Heleną z Szuszczewiczów, pozostawił syna Heliodora, ożenionego z Anną z Żurowskich, z której synowie: Franciszek, Tadeusz i Ignacy. ¶ Franciszek, właściciel Chrabużnej, z Korduli Wiśniewskiej pozostawił trzech synów: z których Jan i Mikołaj zmarli bezpotomnie, a Ignacy, oficer b. wojsk polskich, żonaty‑z Kamillą z Jastrzębskich, miał syna Dymitra, ur. 1850 r., właściciela Kostenic i Świnny, ożenionego z Ludwiką Burczak-Abramowiczówną, z której córka Marya i syn Włodzimierz, ur. 1881 r. (Żychl.). ¶ Tadeusz, zmarły 1824 r., z Karoliny Kołyszko, miał synów: Benedykta i Józefa, ożenionego z Anną Iwaszkiewiczówną, oraz córkę Waleryę, zaślubioną 1864 r. Augustowi Spira. ¶ Ignacy, właściciel Maniowiec, żonaty z Joanną Kornelowską, miał z niej synów: Heliodora i Kazimierza. Heliodor, właściciel Maniowiec, zmarły 1858 r., z hr. Honoraty Dunin-Borkowskiej, pozostawił synów: Heliodora, ur. 1856 r. i Czesława, ur. 1858 r. Ten ostatni, właściciel Maniowiec, zaślubił w Sławucie 1894 r. Klarę z Przesmyckich Jarząbkowskę. Kazimierz, z Jelskiej, pozostawił synów: Józefa i Kazimierza. ¶ Antoni, drugi syn Aleksandra, horodniczy winnicki 1772 r. i przełożony nad zamkami województwa bracławskiego, zmarły 1780 r. (Kancl. 61), pozostawił syna Franciszka Ksawerego, ożenionego z Chrzanowską, po którym syn Aleksander na Załużu, żonaty ze Szczawińską, miał sześciu synów: Antoniego, generała wojsk tureckich. Franciszka Ksawerego, Seweryna, ożenionego z Jadwigą Paczowską, Henryka, ożenionego z Kadłubiską, Cezarego i Aleksandra. Synowie Seweryna: Bronisław żonaty z Chrzanowską, Witold ożeniony z Anną Krukowską, z której: Aleksander, Władysław, Marya, Anna, i Tadeusz, żonaty z Heleną Malecką (Bork. i Żychl.). ¶ Kazimierz, drugi syn Piotra Stanisława, dziedzic Romanowa, towarzysz roty pancernej, otrzymał 1701 r. starostwo niżyńskie, a w 1722 r. został wojskim kijowskim. W 1723 r. był pułkownikiem wojsk koronnych (Bracł. XV f. 1523). Konstytucya z 1717 r. przyznała mu 231,156 flor., za utrzymanie fortecy i wojska w Białocerkwi; poseł kijowski 1722 r. W 1738 r. z żoną i czterema synami, dostał w dożywocie od księcia Sanguszki Listwin, za wyświadczone usługi w różnych sprawach. W 1741 r. nabył wspólnie z żoną Kurne, w województwie kijowskiem, od Skorupków (Kij. XI f. 467), a 1749 r. Czeremosznę i Smolany, za 90 000 fl. od Gostyńskiego. W 1745 r. otrzymał konsens królewski, na odstąpienie starostwa niżyńskiego synowi Janowi Benedyktowi, a protestował 1754 r. przeciw Trzeciakowi, o podstępne pozyskanie wójtostwa kijowskiego. Zmarł 1756 roku. Żonaty 1‑o v. z Rozalią Klińską, zmarłą bezdzietnie 1729 r., a 2‑o v. z Anną Suszczewiczówną, zostawił z niej synów: Jana Kajetana, Jana Benedykta, Michała i Stanisława Jana Nepomucena, oraz córkę Maryannę, wydaną po niedoszłym ślubie z Ignacym Podhodoreckim, 14-go Marca 1766 roku za Szymona Tarłę, starostę skalskiego, a 2‑o v. za Franciszka Strzałkowskiego 1784 r. Był i piąty syn nieznany z imienia, który tak jak i Michał musiał umrzeć dzieckiem po 1738 r. ¶ Jan Benedykt został dworzaninem pokojowym królewskim 1758 r., a podkomorzym królewskim 1759 r. Ojciec odstąpił mu też starostwa niżyńskiego, które po jego śmierci zaszłej 1761 r., otrzymał Podhorodyński (Sig. 27 i 29). ¶ Stanisław Jan Nepomucen, ur. 14-go Maja 1744 r. (metr. w Zasławiu), jako starosta (czy to nie ma być starościc ??) niżyński, podpisał z województwem kijowskiem, obiór Stanisława Augusta. Właściciel Kurnego, z dworzanina pokojowego królewskiego, został cześnikiem owruckim 1768 r. W 1772 r. on i żona jego, Karolina z Giżyckich, 1‑o v. Kiljanowa Wisłocka, otrzymali konsens królewski, na wykupienie z rąk Stempkowskich Cudynowiec i Kumanowiec, w województwie podolskiem, czego też dokonali za 200,000 fl. i 360 dukatów, a w 1774 r. otrzymali Łozowę, w tymże województwie (Kancl. 50 II f. 168 i 52 II f. 259). ¶ Jan Kajetan, najstarszy syn Kazimierza, ur. 17-go Lipca 1731 r. (metr. w Dubnie), dziedzic Romanowa, starosta żytomierski 1753 r. i poseł kijowski, podpisał elekcyę Stanisława Augusta. W 1784 roku kawaler orderu Św. Stanisława, a 1791 r. Orła Białego. W 1765 r. pozwany wraz z bratem Janem Nepomucenem przez Hańskich, o unieważnienie nabycia Kurnego (Kij. XIII f. 1613). W 1775 roku sprzedał Czeremosznę Pinińskiemu, a 1782 r. nabył Wczorajsze od Wesslów. W tymże roku udowodnił pochodzenie swoje szlacheckie, w sądzie ziemskim lwowskim. Żonaty 1‑o v. 1764 r. z Maryanną Józefą Wesslówną, wdową po Aksaku, staroście rawickim. 2‑o v. z Katarzyną Bielską, córką Józefa, zmarłą 1790 r., a 3‑o v. z Anną Jakobą Braconnier, zmarłą 1813 r. we Lwowie, z której była córka Apolonia Konstancya. Tej ostatniej i jej matce zapisał Jan Kajetan 72,000 fl. na Jeziernej. Apolonia wyszła za Michała Garapicha de Sichelburg, adwokata we Lwowie. ¶ Z pierwszej żony miał Jan Kajetan córki: Ludwikę, za Bartłomiejem Giżyckim, marszałkiem gubernialnym wołyńskim i Annę Maryę, żonę 1‑o v. Franciszka Zabierzowskiego, szambelana Stanisława Augusta 1786 r., zmarłego 1813 r., a 2‑o v. Franciszka Ksawerego Brückmanna i kilku synów, z których Hipolit Józef, chrzczony 1766 r. w Nieświeżu, zmarł dzieckiem, Albin zmarł 1785 r., a pozostali przy życiu Janusz Stanisław i Józef August. ¶ Janusz Stanisław, szambelan Stanisława Augusta 1785 roku, rotmistrz kawaleryi narodowej, w imieniu ojca swojego wystawił 1789 r. oblig Blancowi, na 14,000 dukatów (M. 302 f. 30). W tymże jeszcze 1789 r. generał inspektor kawaleryi koronnej i kawaler orderu Św. Stanisława (DW. 105 f. 1344 i 1373). W 1790 r. kawaler orderu Orła Białego. W 1791 r. poseł województwa kijowskiego. Zginął pod Markuszowem 1792 r. ¶ Józef August, dziedzic Romanowa, tamże urodzony, hrabia austryjacki 1779 r., szef regimentu pieszego grenadierów 1788 r., kawaler orderu Św. Stanisława 1789 r., a Orła Białego 1792 r., poseł województwa kijowskiego 1791 r., generał lejtenant wojsk koronnych 8‑go Sierpnia 1793 r. (Arch. I. Z. Ros. VI. 2). W 1793 r. szambelan dworu rosyjskiego, hrabia 1797 r., tajny radca i senator cesarstwa rosyjskiego, gubernator wołyński, kawaler wielu orderów umarł w Petersburgu 1844 roku. Ulubieniec cesarzewicza, następnie cesarza Pawła, który miał sposobność poznać jego zacny charakter i bezinteresowność, otrzymał od niego starostwo ulanowskie na własność, a starostwo cudynowskie w piędziesięcioletnie posiadanie.¶ W 1808 roku założył Ilińsk i Augustówkę w dobrach nabytych w gubernii chersońskiej, a 1803 r. Instytut głuchoniemych w Romanowie, gdzie też fundował Jezuitów 1808 r. i Maryawitki 1819 r. W Ulanowie wybudował kościół 1804 r. ¶ Józef August żonaty 1790 r., 1‑o v. z hr. Eleonorą Antoniną Komorowską, która po rozwodzie z nim 1804 r., wyszła 1811 r. za generała Litwinowa (Teka W. Rulikowskiego), 2‑o v. z francuską wdową Crac, z pierwszej żony miał dwóch synów: Henryka i Janusza. ¶ Hr. Henryk, właściciel Romanowa, ur. 1792 r., zmarły 1871 r., kamerjunker dworu cesarsko-rosyjskiego 1816 r., marszałek gubernialny wołyński 1818 r., z Michaliny Bierzyńskiej, córki Adama i Teresy z Walewskich, pozostawił córkę Jadwigę, zaślubioną 1846 roku Henrykowi Steckiemu, która mu wniosła Romanów. ¶ Hr. Janusz, szambelan, tajny radca i senator cesarstwa rosyjskiego, marszałek gubernialny wołyński, kawaler maltański, właściciel Tajkur i Iliniec, z Oktawii Morawskiej, pozostawił syna Aleksandra, właściciela Tajkur i Oktawina, pułkownika wojsk rosyjskich, ożenionego 1863 r. z Franciszką Klaudyą Kaszowską, córką Adolfa i Maryi z Romanowskich, z nią rozwiedziony. Żona jego wyszła następnie za ks. Edwina Druckiego Lubeckiego. Córki hr. Janusza. a siostry hr. Aleksandra: Joanna, żona 1‑o v. Stanisława Worcella, z nim rozwiedziona, 2‑o v. za hr. Edwardem Kellerem, tajnym radcą i senatorem cesarstwa rosyjskiego; Stefania, za Władysławem Laskim, właścicielem Ostrowca, dyrektorem banku międzynarodowego w Petersburgu; Leonia, żona Adolfa Kaszowskiego, właściciela dóbr Kurasz na Wołyniu, zmarłego w Warszawie 1883 r.; Henryka, za hr. Arturem Krasickim, właścicielem Ziabczyc; Oktawia, żona Gustawa Kurzenieckiego, właściciela Dubwi, w powiecie pińskim (Bork. i Żychl.). ¶ Tytuł i nazwisko hr. Ilińskich, przeszły w ostatnich czasach na Aleksandra Kaszowskiego, syna Adolfa i Leonii z hr. Ilińskich. ¶ Stanisław Iliński, starosta moszyński 1719 r. (Bracł. XV f. 1685). Michał, 1737 r. w województwie kijowskiem (Arch. I. Z. Ros. III. 3). Szymon, cześnik starodubowski 1749 r. Ksawery nabył 1753 r. od Kazimierza, starosty niżyńskiego, dobra Sały, ale synowie jego, Wiktor i Antoni, ustępują z tych dóbr wskutek protestu dzieci Kazimierza. Antoni, ożeniony z Brygidą Wirską 1763 r. Mikołaj Wiktor podpisał z województwem kijowskiem, elekcyę Stanisława Augusta. ¶ Jakób Floryan dzierżawił 1781 r. miasto Żytomierz od Kajetana. Ksawery, burgrabia grodzki żytomierski 1788 r. i skarbnik wołyński 1790 r. Aleksander, regent grodzki żytomierski 1780 r. Jan, skarbnik żytomierski, umarł 1780 r. Konstanty, syn Andrzeja, podpułkownik wojsk rosyjskich 1850 r.