Неледенские

Общие сведения о роде

Неле­ден­ские (Неле­дин­ские) — кня­же­ский род неиз­вест­но­го про­ис­хож­де­ния, выход­цы из Мос­ков­ско­го Вели­ко­го кня­же­ства. Князь Семён Неле­дин­ский веро­ят­но одно­ро­дец с кня­зья­ми Неле­дин­ски­ми (Неле­ден­ски­ми), извест­ны­ми в XVI веке на тер­ри­то­рии Вели­ко­го кня­же­ства Литов­ско­го. Pierwsza informacja o Neledińskich zapisana jest w Metryce Litewskiej pod rokiem 1527. Chodziło o rozstrzygnięcie sporu o pobór myta, który książę Andriej Nelediński musiał rozstrzygnąć na polecenie wojewody wileńskiego.1 Так на про­тя­же­нии 1527–1567 годов в источ­ни­ках упо­ми­на­ет­ся дво­ря­нин коро­лев­ский, князь Андрей Ива­но­вич Неле­дин­ский, вла­де­лец име­ний в Ковен­ском и Троц­ком пове­тах. Начи­ная с 1540 года он высту­пал в зва­нии под­ключ­ни­ка Вилен­ско­го (зем­ский чин) и умер в этом зва­нии в 1567/68 году. Через несколь­ко лет князь Андрей Неле­ден­скій и его дочь Соло­монія (Миха­и­ло­вая Тиш­ке­ви­ча) были запи­са­ны в сино­дик Суп­расль­ско­го мона­сты­ря в Под­ля­шье, в тот самый пери­од, когда архи­манд­ри­ей в Суп­рас­ле в 1572 году руко­во­дил князь Гри­го­рий Неле­ден­ский, сын кня­зя Андрея Ива­но­ви­ча. Князь Гри­го­рий Андре­евич Неле­ден­ский, не про­быв и года на архи­манд­рит­стве, умер от моро­вой язвы в том же 1572 году и был похо­ро­нен в сте­нах это­го монастыря. 

W Rossyi istnieje kilka rodzin, nie kniaziowskich, tego nazwiska; jedna z nich używająca przydomku Mielecki, ma pochodzić od Stanisława Mieleckiego, który wyjechawszy 1425 r. z Polski do Rossyi, otrzymał tu dobra nad rzeką Neledinką в Бежец­ком Вер­хе. i przezwał się Neledinskim.2 Część rodziny Neledińskich po przyłączeniu Bieżeckiego Wierchu do Księstwa Możajskiego, kontynuowała służbę w dziale księcia kałuskiego Semiona. Korzeni rodu Neledińskich należy szukać właśnie w Bieżeckim Wierchu, gdzie rodzina podzieliła się na liczne gałęzie.3 W świele dokumentów można śledzić jej historię od połowy XV w., już pod koniec XV w. i przez cały wiek XVI funkcjonowali oni jako bojarzy kniaziów udzielnych. Dodajmy, że w żadnym z dokumentów nie pojawiali się z tytułem książęcym. Nie przekreślało to jednak ich statusu, a raczej utrwalało fakt degradacji w hierarchii społecznej.4 W 1483 r. książę Wasyl Udały, namiestnik Wierei, syn Michaiła Andriejewicza, popadł w niełaskę u Iwana III. By uniknąć uwięzienia, zdecydował się na ucieczkę do Wielkiego Księstwa Litewskiego.5 Wiadomo, że w 1493 r. Iwan Gołowin Nelediński rozpoczął służbę u księcia wierejskiego Wasyla.6 Mógł udać za swoim zwierzchnikiem do Wielkiego Księstwa Litewskiego, dzięki emigracji zaś odzyskał możliwość używania tytułu. 

Zkąd na Litwie, gdzie nie istnieje żadna Neledinka, wziął się kniaź Neledinski? Odpowiedzieć trudno. Być może, iż był wychodźcą Moskiewskim, który dopiero na Litwie przybrał tytuł kniaziowski. 

Сомни­тель­ной пред­став­ля­ет­ся вер­сия, что упо­мя­ну­тые выше кня­зья Неле­дин­ские (Неле­ден­ские) были свя­за­ны общим про­ис­хож­де­ни­ем с извест­ным дво­рян­ским родом Неле­дин­ских-Мелец­ких. По инфор­ма­ции поль­ско­го гераль­ди­ста Ада­ма Амиль­ка­ра Косин­ско­го (1815–1893): Nehledyński hb. ksiąźat Massalskich i linia tych ksiąźat, zgaśli w XVII stoleciu (Przewodnik heraldyczny. Kraków, 1877. S. 157.). 

Дже­ре­ло: Про­щак О. Кня­же­ские име­на и фами­лии, в том чис­ле мало­из­вест­ные и уни­каль­ные из Сино­ди­ка риз­ни­цы Тро­и­це-Сер­ги­е­ва мона­сты­ря 1575 года. Часть вто­рая (лл. 156–214а); Nina Skepyan. Losy emigrantów moskiewskich w Wielkim Księstwie Litewskim na przykładzie rodzin Kołyczewów i Neledińskich // Rocznik lituanistyczny. № 8. 2022. С. 27–47.

I генерация

КН. СЕМЕН [.....] НЕЛЕ­ДЕН­СКИЙ († 1506)

Запи­сан в Сино­ди­ке по уби­тым в бит­ве под Каза­нью 1506 года (РНБ. Собра­ние Пого­ди­на, 1596. Л. 169 об., 170.) 

КН. ИВАН [.....] НЕЛЕДЕНСКИЙ

∞, [.....] Тимо­фе­ев­на Колы­че­ва, сест­ра Семе­на Тимо­фе­е­ви­ча Колычева.

II генерация

КН. АНДРЕЙ ИВА­НО­ВИЧ НЕЛЕ­ДЕН­СКИЙ (* ...., 1527, † ....)

Pierwsza informacja o Neledińskich zapisana jest w Metryce Litewskiej pod rokiem 1527. Chodziło o rozstrzygnięcie sporu o pobór myta, który książę Andriej Nelediński musiał rozstrzygnąć na polecenie wojewody wileńskiego.7

Faktem jest, że kniaz Andrzej Neledinski syn Iwana, dworzanin królewski uskutecznia 1530 r. intromissyę ziemian Bielskich i Mielnickich do majątku Maharczyce za ich należność.8 W 1531 r. kniaź Andrzej Iwanowicz Neledinski, świadek9, a w 1540 r. jako podkluczy Wileński, ma sprawę z mieszczaninem Mińskim Druszlakiem 10, oraz 1542 r. inną sprawę z Gasztoldem wojewodą Trockim o majątki Szupeni, Ulanowo i Zary.11 W 1549 r wspomniany jako osiadły w Kowieńskiem.12 Kniaź Andrzej Iwanowicz Neledinski podkluczy Wileński wspomniany 1552 r.13 i jeszcze w 1566 r. procesuje się o dworzec Żydowski w Trokach.14 Niewodnie umarł 1567 r., albowiem w 1568 r. kniahinia Andrzejowa Neledinska Hanna Iwanówna Kuncewicza (ówna), nabywszy wsie Maciejewszczyznę i Jankiszki, ostatnią zapisuje na monaster Matki Boskiej w Trokach.15 Taż Hanna Iwanówna Kuncewicza, poprzednio kniahinia Neledinska w 1577 r. jest powtórnie zamężną za Iwanem Baką.16. Dziećmi kniazia Andrzeja Neledinskiego będą niezawodnie: wpisana obok niego do pominnika Supraślskiego Sołomonia, żona Michała Tyszkiewicza17, oraz kniaż Hrihory Neledinski, obrany 1572 r. archimandrytą Supraślskim, zmarły w tymże roku z powietrza18.

Kniaz Andriej Iwanowicz Nelediński rozpoczął karierę jako dworzanin hospodarski. Niestety niemożliwe jest zlokalizowanie ich majątków, ponieważ brak o nich informacji w rejestrze popisowym z 1529 r. Ze źródeł wynika, że w 1533 r. kniaź Andriej Nelediński posiadał część dóbr Łabunowskich, nabytych od Bartka Sienkowicza19, a z dokumentu z 1537 r. dowiadujemy się, że część dóbr Dowgirdowiczów znajdowała się w zastawie u kniazia Andrieja Neledińskiego.20 Można również przypuszczać, że posiadał on majątek gdzieś na Rusi, dokąd miały zostać wysłane dla niego listy hospodarskie.21 Potwierdza to moje przypuszczenie, że rodzina Neledińskich, nawet z tytułem kniaziowskim, należała do szlachty służebnej i nie posiadała wystarczającego majątku, aby uzyskać wyższe stanowisko. 

Największa liczba dokumentów dotyczących działalności kniazia Andrieja Neledińskiego jako dworzanina hospodarskiego pochodzi z lat 1527–1530. W ramach swoich kompetencji zajmował się zarówno pobieraniem podatków22, wwiązywaniem w majątki23, odbiorem serebszczyzny, a także występował jako świadek24 oraz prowadzący śledztwa sądowe jako wiż25.

Moment, w którym książę Andrzej Nelediński został podkluczym wileńskim, jest niemożliwy do ustalenia z powodu luk w źródłach. Pierwsza wzmianka znajduje się również w Archiwum Piłsudskich-Giniatowiczów, kiedy to książę Andrzej podpisał i przypieczętował swoim podpisem akt sprzedaży dóbr leszczewskich, części majątku Łabunowa.26 Andriej Iwanowicz Neledyński (Neledeński) był podkluczym wileńskim w latach 1538–1567.27 Następna o nim wzmianka znajduje się pod 1540 r., kiedy starał się uzyskać odszkodowania za zranienie swojego sługi.28 Niektóre późniejsze dokumenty nie wymieniają jego tytułu książęcego.29

Chociaż nie występuje on imiennie w rejestrach popisowych od 1528 r., to już w rejestrze 1567 r. wystawił swoje sługi na koniach i w pancerzach z majątku orłowskiego swej żony Anny w powiecie kowieńskim oraz z majątku Żodziszek w powiecie trockim.30 Ponadto księżna Anna Neledińska sama wystawiła jednego sługę na koniu i w pancerzu.31 Neledińscy zgłaszali również pretensje do własności trzech innych majątków: Szupeni, Ułanowo i Żary oraz dworu w Wilnie. Chodzi o odroczenie sprawy między księciem Andriejem Iwanowiczem Neledińskim i jego siostrami a wojewodą nowogródzkim Stanisławem Gasztołdem.32 Najprawdopodobniej był to spadek, o który ubiegał się nie tylko książę Andrzej, ale i wszystkie jego siostry. Niestety, w księgach Metryki nie zachowały się akta sądowe, na podstawie których można by ustalić dokładny charakter sprawy. Nie można jednak wykluczyć, że roszczenie do wszystkich wymienionych nieruchomości, którymi od ponad 10 lat zarządzali Gasztołdowie, wynikało z prawa dziedziczenia, najprawdopodobniej w linii macierzystej. Poprzedni właściciel, Wasyl Hrehorowicz Kobylin, stworzył tę posiadłość w wyniku nadań i kupna. Pierwszym nadanym mu był majątek w Szupeni, który otrzymał jako dworzanin królowej Heleny w 1512 r.33 Po śmierci władczyni nadal powiększał swoje posiadłości ziemskie34, w 1519 r. kupił w Wilnie plac Matruninski w pobliżu cerkwi św. Piotra, gdzie zbudował murowany dom35, wkrótce został starostą bystrzyckim36, a nieco przed 1522 r. wstąpił na służbę u Olbrachta Gasztołda jako jego marszałek i namiestnik bielski. Wasyl Kobylin oddał się za życia pod opiekę Gasztołda, a cały swój majątek przekazał kanclerzowi, ale kiedy ten zmarł w 1538 r., Neledińscy rozpoczęli proces sądowy o jego spadek. Niestety, w źródłach brakuje dokumentu końcowego, wyjaśniającego przyczynę odmowy przekazania wspomnianego spadku Neledińskiemu. Ponieważ wszystkie nieruchomości, o których mowa, zostały nabyte przez Kobylina i przekazane przez niego za życia Olbrachtowi Gasztołdowi, Neledińscy nie mieli prawa nawet żądać ich zwrotu, prawo to przysługiwało bowiem tylko krewnym i dotyczyło majątku dziedzicznego, a nie nabytego, można zatem przyjąć, że Neledińscy i Kobylinowie byli spokrewnieni. Przypuszczalnie Neledińscy nie wiedzieli, w jaki sposób ukształtował się majątek Kobylina i próbowali uzyskać te ziemie na zasadzie pokrewieństwa.

Najprawdopodobniej była to linia macierzysta, gdyż matka Neledińskiego była córką Timofi eja Kołyczewa37, mogła więc być spokrewniona z Kobylinem. Także Kołyczewowie już od początku XVI w. związani byli z Gasztołdami, w tym Timofiej, który otrzymał za służbę u Gasztołda majątek w dobrach kojdanowskich.38 Interesujący wydaje się także ich związek z dworem Gasztołda. Był on niewątpliwie jednym z największych panów i jednym z najbardziej wpływowych urzędników w państwie na początku XVI w. Przyciągało to do jego służby wielu szlachciców. Wybór Kołyczewów był więc zrozumiały, ponadto można przypuszczać, że istnieje możliwość powiązania z domem książąt wierejskich, z którego pochodziła żona Olbrachta Gasztołda. Poza tym książę Iwan Nelediński pojawił się w Wielkim Księstwie Litewskim wraz z księciem wierejskim, o czym już wspomniałam. Ponadto to właśnie Zofi a Gasztołdowa zarządzała później majątkami ziemskimi, w których służyli Kołyczewowie. 

Przedstawiciele rosyjskiej gałęzi rodu Kołyczewów są szeroko znani w historii, a ich genealogia była przedmiotem wielu badań. W świetle odnalezionych dokumentów interesujące wydało się prześledzenie dróg pojawienia się tej rodziny w Wielkim Księstwie Litewskim.
Jak podają księgi genealogiczne, Kołyczewowie wywodzili się ze starych moskiewskich rodów, ale już w połowie XV w. rozmnożeni potomkowie Fiodora Kołycza (żył w drugiej połowie XIV i na początku XV w.) utracili majątki pod Moskwą i musieli nabywać posiadłości, również w ziemi nowogrodzkiej, co determinowało miejsce ich służby40. Poszukiwanie lepszego losu i posługi na dworach dotyczyło nie tylko młodszych członków rodziny. Aby zrealizować swoje ambicje, przedstawiciele rozrastającej się rodziny musieli szukać szczęścia w sąsiednich ziemiach, a Kołyczewowie nie byli tu wyjątkiem. 

Przodek starszej gałęzi Grigorij Kołyczew w latach39 zaczął służyć u księcia Iwana Możajskiego, a następnie był namiestnikiem wierejskim u księcia Michała Andriejewicza Wierejskiego. Później jego synowie Aleksander i Wasyl także służyli książętom wierejskim, a po likwidacji ich księstwa udzielnego i wymarciu rodziny Wierejskich dalej służyli w Możajsku. Takie przywiązanie do jednego miejsca wynikało z konieczności zarządzania własnymi dobrami. Dla członków rodziny, którzy nie posiadali majątku i nie mogli znaleźć służby, zawsze istniała możliwość emigracji. W połowie XV w. nie stanowiło to problemu dla książąt udzielnych, a tym bardziej dla bojarów służebnych. Można przypuszczać, że Iwan, jeden z młodszych synów Fiodora Kołycza, mógł udać się na emigrację z powodów ekonomicznych. 

W rosyjskich genealogiach brak jest potomków Iwana, a ślad po nim zaginął w połowie XV w. W tym samym czasie nieznany z imienia Kołyczew pojawił się w księgach Metryki Litewskiej w Smoleńsku w 1445 r.40 Właśnie wtedy Księstwo Smoleńskie przeżywało ciężkie chwile, po tym jak w 1441 r. bunt smoleński został stłumiony za pomocą licznych procesów i wstrzymania wszystkich wypłat dla służebników, także tych, za których odpowiadał Kołyczew. Można więc przypuszczać, że Kołyczew służył w Smoleńsku i mógł otrzymać nadania ziemskie tytułem wysługi.41

Niestety, z powodu milczenia źródeł nie można ustalić nic na temat statusu majątkowego Kołyczewów w Smoleńsku. Jednak na podstawie wzmianki w rejestrze książąt i bojarów smoleńskich z 1492 r.42 można wskazać, że posiadali wystarczający majątek, by po jego utracie w wojnie z Moskwą zażądać odszkodowania od wielkiego księcia. W rejestrze wymieniony jest Timofiej i jego brat „у служ­бе”, jednak w odróżnieniu od pozostałych osób w spisie brakuje zarówno imienia drugiego brata, jak i wzmianki o ich dzieciach. Ponieważ pogranicze zostało w znacznym stopniu zniszczone przez wojnę, a hospodar nadawał nowe uposażenie czasowo, do chwili powrotu do utraconych majątków.43 Na tej podstawie możemy uważać Kołyczewów za bojarów, którzy utracili dobra na terenach zajętych przez wojska moskiewskie. Wraz z innymi egzulantami otrzymali dobra na północnym zachodzie Wielkiego Księstwa Litewskiego, w powiecie kiernowskim na Litwie Zawilejskiej.

Jeden z tych braci, Michaił, otrzymał w 1514 r. od wielkiego księcia dwie ziemie puste i 4 ludzi w Perewałce w powiecie trockim44, a następnie, w 1529 r., jako dworzanin hospodarski udał się na Wołyń, aby przekazać listy dla poboru serebszczyzny.45 Właśnie Michaił jest wymieniony w spisie wojska za rok 1528, według którego wystawił jednego konia.46 Drugim bratem był najprawdopodobniej Timofiej, który służył Olbrachtowi Gasztołdowi. Na początku 1510 r. otrzymał za swoją służbę od Gasztołda majątek w Kojdanowie47 i w Holszanach. Syn Timofieja, Siemion, według rejestru wchodził w skład „bojarów kiernowskich” i był zobowiązany do służby wojennej i wystawienia jednego konia48 (podobnie jak jego ojciec służył u Gasztołda, co wynika ze sprawy sądowej z Jurijem Ostikiem49). Najprawdopodobniej Timofiej Kołyczew miał jeszcze jednego syna Iwana, o którym wzmiankę znajdujemy pod rokiem 1550, i córkę, która wyszła za mąż za księcia Iwana Neledińskiego.50

Z zapisów w Subotniku monasteru w Supraślu wynika, że rodzina Neledińskich była prawosławna. Wpisanie imion do tej księgi dla osoby prawosławnej było istotnym elementem wiary i kultury pamięci. Zapisać się w Subotniku mogli albo jeszcze za życia, albo zapis ten mógł być zawarty w testamencie. Podobnie jak w gałęzi moskiewskiej, członkowie rodziny księcia Neledińskiego na Litwie aktyw-
nie wspierali Cerkiew prawosławną. Żona księcia Neledińskiego, Anna Kuncewiczówna w 1568 r. podarowała i zapisała cerkwi Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy monastyru trockiego dwa dwory wraz z całym gospodarstwem. Poza tym syn księcia Andrzeja, Hrehory, w 1572 r. został wybrany archimandrytą klasztoru.51

Żona księcia przekazała monasterowi w Trokach dwie ziemie z jednym sługą.52 Dzięki analizie źródeł wydanych drukiem i pozostających w rękopisach udało się ustalić powiązania rodzinne między trzema rodzinami prawosławnymi: Neledińskich, Kołyczewów i Kobylinów. Przedstawiciele tych rodzin należeli do średniej szlachty, niektórzy z nich zrobili karierę w służbie hospodarskiej, inni zaś – na dworach panów, zwłaszcza Olbrachta Gasztołda. Przedstawiono możliwe miejsca pochodzenia tych rodzin, z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że ich korzenie znajdują się w ziemi nowogrodzkiej, a migracja wynikała z przyczyn ekonomicznych. Ponadto rodzina Neledińskich, z racji swego książęcego pochodzenia, aktywnie patronowała Cerkwi prawosławnej i przekazywała znaczne środki na jej rzecz.

∞, Анна Ива­нов­на Кун­це­вич, дочь Ива­на Ива­но­ви­ча Кун­це­ви­ча, арен­да­тор юрбор­ский коро­ле­вы Боны 1536 г., а арен­да­тор ясвен­ский 1552 г., мыт­ник ковен­ский 1540 г., жмуд­ский 1555 г., поме­щик грод­нен­ский 1558 г., наслед­ник Дзи­вя­го­лы (Dziewiagoły). Во 2‑м бра­ке — за Ива­ном Бакою 1577 г.

Дже­ре­ло: Nina Skepyan. Losy emigrantów moskiewskich w Wielkim Księstwie Litewskim na przykładzie rodzin Kołyczewów i Neledińskich // Rocznik lituanistyczny. № 8. 2022. С. 27–47.

III генерация

КН. ГРИ­ГО­РИЙ АНДРЕ­ЕВИЧ НЕЛЕДЕНСКИЙ

obrany 1572 r. archimandrytą Supraślskim, zmarły w tymże roku z powietrza53. Князь Гри­го­рий Андре­евич Неле­ден­ский, не про­быв и года на архи­манд­рит­стве, умер от моро­вой язвы в том же 1572 году и был похо­ро­нен в сте­нах это­го монастыря. 

КН. СОЛО­МО­НИЯ АНДРЕ­ЕВ­НА НЕЛЕДЕНСКАЯ

wpisana obok Andrzeja Neledinskiego do pominnika Supraślskiego.54

∞, Michał Tyszkiewicz.

Документы

Синодик по убитым в битве под Казанью 1506 года (РНБ. Собрание Погодина, 1596. Л. 169 об., 170.)

Иже дерз­нув­ше Хри­ста ради постра­да­ти за свя­тыя церк­ви и за пра­во­вер­ную веру хри­сти­ан­скую под гра­дом Каза­нью оуби­ен­ным от того ж без­бож­но­го царя Магмед[А]миня.Князю Фео­до­ру Ива­но­ви­чю Палец­ко­му, Дмит­рию Васи­лье­ви­чу Шеи­ну, кня­зю Миха­и­лу Фео­до­ро­ви­чю Кара­мы­шу Курбь­ско­му веч­ная память.
Кня­зю Алек­сан­дру Дани­ло­ви­чю Пен­ко­ву, кня­зю Васи­лью Васи­лье­ви­чю Ног­те­ву, кня­зю Фео­до­ру Бори­со­ви­чю Гор­ба­то­го, кня­зю Ива­ну Васи­лье­ви­чю Шасту­но­ву, кня­зю Рома­ну Курбь­ско­му, кня­зю Ива­ну Михай­ло­ви­чю Дее­ва, кня­зю // Дмит­рию Юхотц­ко­му, кня­зю Миха­и­лу Мезец­ко­му, кня­зю Семе­ну Луг­ви­цы­ну, кня­зю Дмит­рию да кня­зю Ива­ну Лво­вым, кня­зю Семе­ну Неле­ден­ско­му, кня­зю Фео­до­ру Шеле­шпал­ско­му, кня­зю Васи­лью, кня­зю Фео­до­ру, кня­зю Ива­ну Дяб­рин­ским, кня­зю Фео­до­ру Кем­ско­му, кня­зю Гри­го­рию, кня­зю Ива­ну Вад­бал­ским, кня­зю Ива­ну Пен­ке Оухтом­ско­му, кня­зю Фео­до­ру Хулую **, кня­зю Семе­ну, кня­зю Дани­лу, кня­жим Ива­но­вым детем Вол­ко­вым Оухтом­ско­го, Фео­до­ру Игна­ти­е­ви­чю Образ­цо­ву, Гри­го­рию Ники­фо­ро­ви­чю Кре­не­ву, Ива­ну Коро­бо­ву, Афо­на­сию Хво­сто­ву и сыну его Афо­на­сию, Фео­до­ру Васи­лье­ву сыну Оуша­ко­ва и иж[е] с ними оуби­ен­ным под Каза­нью веч­наа память.
Детем бояр­ским воло­годц­ким на том же бою изби­е­ным в Каза­ни: Ники­те, Дани­лу, Миха­и­лу, Дани­лу, Про­та­сию, Гри­го­рию Тимо­фе­е­вым детем Матаф­ти­на, Несте­ру Дедев­ши­ну, Андрею Тру­со­ву, Семе­ну Васи­лье­ву сыну Тата­ри­ну, Фео­до­ру Неправ­ди­ну, Васи­лью Поро­ше, Афо­на­сию Фуни­ку, Васи­лию да Гри­го­рию Андре­евым детем Сту­пи­на, Лева­шу Никит[ин]у Волоц­ко­го, Миха­и­лу Кон­стян­ти­но­ва Смеш­ко­ва, Логи­ну Кут­лу­ни­ну, Мак­си­му Фео­фа­но­ву, Кири­лу Ромян­цо­ву, постра­дав­шим за пра­во­слав­ную веру, веч­наа память.

№ 2

Wilno, 20 września 1533 r.Zastaw dwóch części dóbr Łabunowo przez Bartka Sienkowicza i jego żonę Katarzynę Jackównę dla pana Siemiona Timofi ejewicza Kołyczewa 

Tłum.: AGAD, Archiwum Piłsudskich-Giniatowiczów, sygn. LVIII, XIV Pergaminy i dokumenty królewskie, 1526–1775
Uw.: Tekst źródła wydany według zasad zawartych w: А.І. Гру­ша, Мета­дыч­ныя рэка­мен­да­цыі па пуб­ліка­цыі рука­піс­ных акта­вых кіры­ліч­ных крынц у Бела­русі (XIII–XVIII стст. Перы­яд Вяліка­га княст­ва Літоўска­га), Мінск 2003

Pergamin o wymiarach 450 x 290 mm, złożony w „kopertę” wzdłuż na trzy części. Dokument uszkodzony. W dolnej, środkowej części duża plama i rozdarcie pergaminu. Zachowało się pięć wyciśniętych w papierze pieczęci świadków aktu. Na odwrocie znajdują się notatki archiwalne z różnych lat. W środkowym górnym prostokącie:
Pryviley po Rusku 2 przekreślone| R(ok)u 1533 mę(sią)ca aprila 20| Zapis podtwiedzaiący Prawo Zas|tawne Pana Bartka Senkowicza| jako samego aktera JM Andre|jeu Neledinskemu J pa(na)|Semena Kołyczowa na majątek|Łobunowo
danego ||W dolnym prostokącie: Prywiley po Rusku |Roku 1533 Msca Septembra 20 Indykta 6 Litera Ł, N 7/​Fascykuł 1
s. 3. 

Пуб­ли­ка­ция: Nina Skepyan. Losy emigrantów moskiewskich w Wielkim Księstwie Litewskim na przykładzie rodzin Kołyczewów i Neledińskich // Rocznik lituanistyczny. № 8. 2022. С. 37–38.

Я, Барт­ко Сен­ко­вич з жоною моею Кате­ри­ною Яцков­ною вызна­ва­ем сим нашим листом кому будеть потреб того вѣда­ти| иж што єсмо пер­веи сего по доб­рои воли нашои, безо всѧко­го при­пу­же­ня и намо­вы, ѡдно длѧ вели­коє потре­бы нашоє, то вчи­ни­ли.| Заста­ви­ли єсмо пану Семе­ну Тимо­фѣєви­чу Колы­чо­ву двѣ части имѣ­ня н(а)ш(о)го Лобу­но­ва, с челѧ­дю и з люд­ми, и з ихъ| служ­ба­ми, и со вси­ми подач­ка­ми, и с паш­нею двор­ною, и з зем­лею борт­ною, и с пустов­щи­на­ми, и з лесы, и з боры, и с кусто­ви съ ста­вы,| и ста­ви­щи з млы­ны, и з их вымел­ки, и з реч­ка­ми съ сено­жат­ми, и з бало­ты, и с пра­роб­ки, и з дѧк­лы жит­ны­ми и ѡвсѧ­ны­ми, |и з данми
гро­шо­вы­ми и медо­вы­ми и со вси­ми пожит­ки, кото­рым кол­век име­нем могуть назва­ны або мѣне­ны быти|со всим с тым яко сѧ тыи двѣ части ѡно­го имѣ­нья мое­го Лобу­но­ва здав­на и н(ы)не в собѣ мають у сумѣ пѣнѧ­зеи то єсть|за пѧт­десѧт коп гро­шеи лич­бы и монѣты литовское.
В тот ѡбы­чаи, иж мы вже за живо­та н(а)ш(е)го не мѣли в тыи двѣ части| имѣ­нья н(а)ш(о)го выше мѣне­но­го ничит­сѧ, всту­па­ти. И даз­во­ли­ли єсмо его м(и)л(о)сти на тое имѣньє накла­да­ти, яко на власт­ноє свое и служ­бу зем­скую с него засту­па­ти, а по живо­тѣ нашом хто­бы хотѣл тое именє з близ­ких нашихкъ сво­им рукам мѣти, |тыи мѣли пер­веи за то накла­ды его и теж тую суму пѧт­десѧт коп гро­шеи ѡтло­жить потом мѣли тую двѣ части оно­го имѣ|нья н(а)ш(о)го ѡтчиз­но­го къ сво­им рукам мѣти. На што ж есмо пану Семену
листъ наш с пѣча­тю н(а)шою и под свѣ­до­мом и печат­ми людеи| доб­рых дали. Ино тое имѣньє н(а)ше Лобу­но­во по см(е)рти єго м(и)л(о)сти при­шла к рукам кн(я)зѧ Андрѣя Ива­но­ви­ча Неледин|скога дворѧ­ни­на г(оспо)дарьскога, бо пан Семен Колы­чов, маю­чи в том вол­ность вод­ле запи­су н(а)ш(о)го, даро­вал тую суму пѣнѧ­зеи и ѡтпи|сал ему, сест­рен­цу своему.
А так мы выше мене­ныи Барт­ко Сен­ко­вич и з жоною моею Кате­ри­ною Яцков­ною, вод­ле пер|вшого заста­ве­ня и запи­су н(а)ш(о)го пану Колы­чо­ву и тепер за дер­жа­ня князѧ Андрѣе­ва, не маем сѧ в тыи двѣ части имѣ­ня н(а)ш(о)го| Лобу­но­во, во все тое выше мене­ное ничит­сѧ, усту­па­ти, ѡдно
мает его м(и)л(ость) то дер­жа­ти в тои сумѣ пѣнѧ­зеи пѧт­десѧт коп| гро­шеи тако­вою ж вол­но­стью, яко есмо дѧд­ку его пану Семе­ну были запро­да­ли, а близ­кии мои кому будет потре­ба, мают єго|м(и)л(о)сти або его м(и)л(ость) кн(я)гини абы теж дѣтем его м(и)л(ость) ѡтло­жи­ти тую суму пѣнѧ­зеи пѧт­десѧт коп гро­шеи спол­на и вси накла­ды его што ѡн там|налажит маютѡт­да­ти тож потом тыи двѣ части къ сва­им рукам взѧти. А хто бы с нихс того высту­пил тот мает запла­ти­ти зару­ки г(о)сп(о)д(а)рю его|м(и)л(о)сти
пѧт­десѧт коп гро­шеи а пану воє­во­де вилен­ско­му трид­цат коп грошеи.
Аa / и пред­сѧ\ то мает дер­жа­ти до супол­ноє ему запла­ты| И на то есмо кн(я)зю Андрѣю Неле­дин­ско­му дали сей наш листъ з нашою печа­тю [повре­жде­ние] при том были и того [доб­реb] свѣ­до­ми кн(я)зь Федор Василєвич|Соломерецкии, а пан Юри Хреб­то­вич, дворѧне г(о)сп(о)д(а)рьскии а намѣст­ник кер­нов­скии / … ень\c, Матяс Воитехович|1 и их м(и)л(ости)
за про­збою н(а)шою и свои| печа­ти при­ло­жи­ли к сему н(а)ш(о)му листу писан у Вил­ни лѣта б(о)ж(его) ₽ѱ[лг м(е)с(я)ца сен­тяб­ря] ͡к ден индикта 

a Miejsce zaplamione.
b Miejsce zaplamione.
c Miejsce uszkodzone, najprawdopodobniej imię Kreń.
1 Matej Wojciechowicz (Janowicz, Kłoczko) – bojar powiatu kiernowskiego, w 1528 r. wystawiał 1 konia (od 1528 r. obowiązek wojskowy wynosił 1 koń na 8 służb), w latach 1520–1543 marszałek dworny, wojewoda witebski (1535–1542), starosta żmudzki (1542–1543), dzierżawca wołkowyski, merecki, obolecki; Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 2: Województwo trockie XIV–XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz et al., współpr. A. Macuk, J. Aniszczanka, Warszawa 2009, s. 71; J. Wolff, Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386–1795, Kraków 1885, s. 87, 92; Пера­піс вой­ска Вяліка­га княст­ва Літоўска­га 1528 года..., s. 71.

№ 3

Wilno, 20 września 1533 r. Adopcja kniazia Andrieja Iwanowicza Neledińskiego przez Bartka Sienkowicza
z żoną Katarzyną Jackówną i zapis trzeciej części majątku Łabunowo, wraz ze wzmianką o poprzedniej adopcji przez nich Siemiona Timofiejewicza Kołyczewa 

Pergamin o wymiarach 450 x 290 mm, zakładka pergaminowa na wyciskane pieczęcie 28 mm. Pergamin złożony w kopertę w poprzek na trzy części, a wzdłuż na dwie części. Trzecia część pergaminu po prawej ma uszkodzenia zewnętrznych
kwadratów – przedarcia stron. W dolnej części dokumentu nie zachowało się pięć pieczęci świadków. Na zewnątrz, w środkowych prostokątach, znajdują się dawne
noty архив­ные z różnych lat. W środkowym górnym prostokącie umieszczone dwa wpisа.

Пуб­ли­ка­ция: Nina Skepyan. Losy emigrantów moskiewskich w Wielkim Księstwie Litewskim na przykładzie rodzin Kołyczewów i Neledińskich // Rocznik lituanistyczny. № 8. 2022. С. 39–40.

s. 5
Яd, Барт­ко Сен­ко­вич з жоною моею Кате­ри­ною Яцков­ною Чини­мe явно сим нашим листом [комуf] бɤдеть потреб того вѣдати|што пер­веи сего без кож­до­го при­пу­же­ня и намо­вы ѡдно по доб­рои воли нашои, бɤдɤ­чи єсмо при [ста]g рас­ти лѣт сво­их а детеи не маючи|и служ­бы г(о)с(по)дарскоє не маю­чи слу­жи­ти взѧ­ли єсмо собѣ за с(ы)на мѣсто пана Семе­на Тим[офе]євича Колы­чо­ва и тре­тюю часть|имѣнья н(а)ш(о)го ѡтчиз­но­го Лобу­но­во с челѧ­дю невол­ною и с паш­нею двор­ною и з люд­ми и з их изба­ми и со вси­ми подачками|и з их земѧ­ми тѧг­лы­ми из зем­лею борт­ною и с сено­жат­ми и з боры из лесы и с кусто­ве и з млы­ны и з их вымел­ки и з река­ми| и з болоты
и с озе­ры и с пустов­щи­на­ми. И со всим с тым, што к тому при­слу­ха­ет и как сѧ здав­на и н(ы)не тая третѧя часть| имѣ­нья н(а)ш(о)го Лобу­но­ва в собѣ мает и как єсмо сами дер­жа­ли єго м(и)л(о)сти пану Семе­ну єсмо запи­са­ли вѣч­но и непо­руш­но| єму само­му и єго жонѣ и их дѣтем и потом­ком ихъ
и ѡпи­са­ли єсмо в листѣ нашом его м(и)л(ость) вол­ность то ѡтда­ти и про­да­ти| и на ц(е)ркви запи­са­ти и кому хотѧ даро­ват и ку сво­е­му доб­ро­му и вжи­точ­но­му и ѡбер­нɤти как бы сам нале­пеи розумѣлъ|которую ж тре­тюю часть ѡтда­ли­ли есмо ѡт всих близ­ких наших. А двѣ части єсть запи­са­но єго м(и)л(о)сти ѡт нас ɣ сумѣ пѣнѧ|зеи што все мено­ва­но доста­точне на листе нашом запис­ном. А пан Семен мѣл нас ɣ почет­на­сти мѣти и кор­ми­ти, а ховати|так яко власт­ных роди­те­леи сво­их до см(е)рти н(а)шое. Ино божя волѧ на то была иж го св(я)тая м(и)л(о)сть рачил пана Семе­на| Колы­чо­ва напе­ред с того свѣта собра­ти а за живо­та сво­е­го его м(илость) в тако­вои поуст­но­сти нас мѣл якох/​власт­ны­иh /сын|наш. Ижи ли с того свѣта сходѧ­чи и маю­чи его м(и)л(о)сть в том имѣ­ньи нашом Лобɣ­но­ве в часть вод­ле листу нашо­го даровал|тую тре­тюю часть имѣ­нья н(а)ш(о)го Лобɣ­но­ва сест­рен­цу сво­е­му кн(я)зю Андрѣю Ива­но­ви­чɣ Неле­дин­ско­мɣ дворѧ­ни­ну г(о)с(по)д(а)рь|скому. И нас самих в опе­ку и в обо­ро­ну ему поле­цыл. А так мы видѧ­чи теж ку собѣ добра­дѣист­во кн(я)зѧ Андрѣєва|не мнѣи яко и пана Колы­чо­ва перв­шое ѡное воли н(а)шое ни в чом не ѡтменѧ­ю­чи и вод­ле ѡтпи­са­ня ему пана Семе­но­ва Колы|чова по тому ж яко и само­го его небож­чи­ка так и тепер кн(я)зѧ Андрѣя Неле­дин­ско­го берет собѣ за с(ы)на мѣсто и записует|тую
тре­тюю часть имѣ­нья н(а)ш(о)го ѡтчиз­но­го Лобу­но­ва со всим с тым выше мене­ным ему само­му и єго м(и)л(ости) кн(я)г(и)не и их дѣтем| и потом­ком их на вѣч­ные часы. Вол­ни ѡни то ѡтда­ти и про­да­ти и на ц(е)ркви запи­са­ти и къ сво­е­му лѣп­шо­му и вжи­точ­но­му ѡберт­ну­ти| как сами нале­пѣи розу­мѣ­ю­чи и с того мают служ­бɣ зем­скую засту­по­ва­ти, а мы сами и с вси близ­кии наши не мачт­сѧi черес то|в то во все ничим ɣсту­па­ти и того под кн(я)з(е)м Андрѣем и под его потом­ки ни кото­рым пра­вом пои/…/кивати не мает. А хто бы мѣл его ѡсто| в кото­роє пра­во позы­ва­ти и тот запла­тит г(о)сп(о)д(а)рю коро­лю его м(и)л(ости) зару­ки два­дцат руб­лев гро­шеи а пану вое­во­де вилен­ско­му десѧт руб­лев гро­шеи а кн(я)зю Андрѣю ни в чом тот запис не мает нару­шон быти вод­ле воли и ѡтпи­са­ня нашо­го. А на твер­дость того и печат нашу приложили|єсмо к сему н(а)ш(о)му листу. При том были и того доб­ре свѣ­до­ми кн(я)зь Федор Васи­лєвич Соло­ме­рец­кии а пан Юри Хреб­то­вич, дворѧне г(о)сп(о)д(а)рьскии а пан Крен, намѣст­ник кер­нов­скии а пан Матяс Вои­техо­вич /​листу нашому/​печа­ти при­ло­жи­ли писан ɣ Вил­ни лѣта б(о)ж(его) ₽ѱ͡ л г м(е) ͡ с(я)ца с(е)н(тября) к (е) ͡ н индик­та з͡

d Inicjał z ptakiem, zajmuje pierwsze 6 linii.
e Nad wielką literą czarnym tuszem narysowany siedzący ptak.
f Miejsce zniszczone.
g Miejsce zniszczone.
h Zagniecenie.
i маются.

№ 4

Wilno, 5 lipca 1538 r.Sprzedaż dóbr Łabunowo przez kniazia Andrieja Iwanowicza Neledińskiego panu Jurijowi Mikołajewiczowi Radziwiłłowi, kasztelanowi wileńskiemu, hetmanowi wielkiemu

Pergamin o wymiarach 520 x 290 cm, zakładka 73 mm, pergamin złożony w kopertę w poprzek na trzy części, a wzdłuż na dwie części. Stan dobry. Pieczęcie
świadków tego aktu się nie zachowały. Dziury po pięciu pieczęciach zwisłych, przetrwało tylko zasznurowanie ostatniej z nich.

Пуб­ли­ка­ция: Nina Skepyan. Losy emigrantów moskiewskich w Wielkim Księstwie Litewskim na przykładzie rodzin Kołyczewów i Neledińskich // Rocznik lituanistyczny. № 8. 2022. С. 41–42.

s. 10
Górny środkowy prostokąt, górna krawędź: ślady wcześniejszych wpisów, atrament wyblakł
1538 Julja 10ą|Prawo Wieczysto Przedazie na Jm|nią zemi Łabunowo od Kniazia Nieledynskiego za 250 kop gr(oszej) lit(owskich) X(ięciu) Radziwillow(iczu) Górny środkowy prostokąt Litera Ł|N13|Fascykul 1
s. 9

Я, кн(я)зь Андрѣи Ива­но­вич Неле­дин­скии з жоною моею, з дѣт­ми наши­ми вызна­ва­мы сами на себе симъ нашимъ листомъ кож­до­му доб­ро­му нинеш­нимъ и на потомъ будучимъ кому будет потреб ||того вѣда­ти або чту­чи его слы­ша­ти, што небож­чикъ Борт­ко Сен­ко­вич боярин г(о)сп(ода)рьскии взял был собѣ за сына дѧд­ка мое­го небож­чи­ка Семе­на Колы­че­ва и запи­сал ємɤ
тре­тюю часть всег(o) имѣ­ня|| сво­е­го в Лобу­но­ве дѧд­ко мои Семен Колы­чов зходѧчъ сего свѣта тую тре­тюю часть мнѣ ѡтпи­сал потомъ тотъ Борт­ко мене собѣ за сына взѧлъ и тую жь тре­тюю часть Лобу­но­ва мнѣ записал||к тому што Мац­ко Борт­ко­вич про­дал тре­тюю часть имѣ­ня сво­е­го в Лабу­но­ве Семе­ну Колы­че­ву и иншие бояре Мац­ко Стан­ко­вич, Мико­лаи Ста­ни­сла­во­вич, Адам Бог­да­но­вич, Матѧсъ Вои­тѣ­хо­вич,|| Барт­ло­мѣи Ста­ни­сла­во­вич, Ян Быш­ков­скии, Юреи Ста­ни­сла­во­вич, Мар­тин Борт­ко­вич, Ста­ни­слав а Мих­но Довк­гир­до­ви­чи, люди, зем­ли, сена­жа­ти, свое мнѣ про­да­ли а так я тот дво­рец мои Лабу||ново с челѧ­дю невол­ною, з быд­ломъ и паш­нѧ­ми двор­ны­ми, з люд­ми того двор­ца и зъ их зем­лѧ­ми паш­ны­ми и борт­ны­ми, з лесы, з гаи зарослыми,
з сено­жат­ми, з река­ми и рѣч­ка­ми, и кри­ни­ца­ми,|| и пото­ки, и з ловы зве­ры­ми и пта­ши­ми, боб­ро­вы­ми гоны, /../j вски­ми пла­ты и пожитъ­ки и зо всимъ тымъ яко самъ дер­жал ничо­го собѣ ани пото­мъ­комъ свемъ не ѡста­ву­ю­чи ани выиму­ю­чи про­дал вел­мож­но­му пану||Юрю Мико­ла­е­ви­чɤ Ради­ви­лу пану вилен­ско­му гет­ма­ну навышш[ем]у Вели­ко­го Княз­ства Литов­ско­го, ста­ро­сте горо­ден­ско­му, мар­шал­ку двор­но­му гос­по­да­ря коро­ля его мило­сти, дер­жав­цы лид­ско­му и белиц­ко­му и его мило­сти панеи|| и дѣтемъ их мило­сти за двѣ­сте коп гро­шеи и за пѧт­де­сят [к]опъ полу­грош­ков монѣты лич­бы Вели­ко­го княз­ства Литов­ско­го и тую сɤму пѣня­зеи двѣ­сте коп гро­шеи и пѧт­де­сят коп гро­шеи спол­на єсми ѡт его мило­сти взѧл||и тыє лисиы твер­до­сти штомъ на тое имѣне м[ое] мѣлъ его мило­сти ѡтдалъ и вжо я самъ жона и дѣти и потомъ будучие щад­ки и ближ­ные наши того имѣ­ня под его мило­стью поис­ки­ва­ти и нико­то­ры­ми при||чинами в то сѧ в поми­на­ти не маемъ. Мает пан вилен­скии его милость самъ и его мило­сти пани, и их мило­сти дѣти и пото­мъ­ки ихъ мило­сти тое имѣне дер­жа­ти и его ɤжи­ва­ти на вѣч­ные часы и волен его милость|то ѡтда­ти, про­да­ти, заме­ни­ти и ко всму сво­му лѣп­шо­мɤ вжи­точ­не­ишо­му ѡбер­ну­ти вед­луг воли сво­ее а єст­ли быхъ я, жона, або дѣти и пото­мъ­ки наши кото­ры­ми колве(к) при­чи­на­ми хотѣ­ли тое||под их мило­стью поис­ки­ва­ти а кɤ накла­домъ его мило­сти при­во­ди­ти, тот маетъ запла­ти­ти гос­по­да­рю коро­лю и вели­ко­му кня­зю литов­ско­му двѣ­сте копъ гро­шеи а пану вилен­ско­мɤ его мило­сти сто коп гро­шеи а его||милость тɤю зарɤку взе­мъ­ши пред сѧ тое имѣне Лабу­но­во мает дер­жа­ти вѣчне а пакли
бы теж хто колве(к) хотѣл чого влост­но­сти того имѣ­ня под его мило­стью поис­ки­ва­ти, теды я маю его мило­сти то ѡчи­ща­ти.|| А при томъ были и тому свѣ­до­ми: город­ни­чии горо­ден­скии, дер­жав­ца любо­шан­скии, князь Семенъ Бог­да­но­вич Wдин­цо­ви­ча, ключ­никъ вилен­скии, писар воло­стеи русских,
дер­жав­ца конев­скии и дɤбицкии||пан Wни­кеи Гор­но­стаи, коню­шии вилен­скии пан Юреи Яку­бо­вич Вол­ко­ви­ча, хорɤ­жич зем­ли волын­ское, писар пана вое­во­ды вилен­ско­го пан Бог­дан Миха­и­ло­вич Семаш­ко. И про­сил єсми их мило­сти абыхъ||милость длѧ твер­до­сти сего мое­го листа печа­ти свои к нему,
мое­му листɤ, при­вѣ­си­ли. И ихъ милость на про­збу мою то вчи­ни­ли, печа­ти свое к семɤ мое­му листɤ при­вѣ­си­ли. А длѧ лѣп­шо­го cве­до­мъѧ|| и твер­до­сти того-то мое­го листа печать єсми свою к сему мое­му листɤ при­вѣ­сил и власт­ною рɤкою моею тот листъ мои под­пи­сал. Дан ɤ Вил­ни, под летъ Божего||нароженя ҂а ф ͡ли мес­ца июла ͡І ден индиктъ аі ||
Wндрѣй Ива­но­вич Нелединскийk

j Załamanie.
k Podpis wykonany ciemniejszym tuszem.

1. Lietuvos Metrika (1522–1530). 4‑oji Teismų bylų knyga,
   wyd. S. Lazutka, I. Valikonytė et al., Vilnius 1997, nr 455, s. 368.[↩]
2. Rodosł. VIII 128.[↩]
3. М.M. Бен­ци­а­нов, Кня­зья, бояре и дети бояр­ские..., s. 68–69; idem, Слу­жи­лые эли­ты Мос­ков­ско­го госу­дар­ства..., s. 73, 79.[↩]
4. Idem, „Кня­же­ский эле­мент” в нов­го­род­ской помест­ной кор­по­ра­ции ..., s. 89–91.[↩]
5. K. Pietkiewicz, Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka. Studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na przełomie XV i XVI wieku, Poznań 1995, s. 105–106; М.M. Кром, Меж Русью и Лит­вой..., s. 62–64.[↩]
6. М.M. Бен­ци­а­нов, „Из кня­же­нец­ких и из бояр­ских дво­ров слу­жи­лые люди”. Послу­жиль­цы сре­ди нов­го­род­ских поме­щи­ков в кон­це ХV – нача­ле XVI в., „Нов­го­род­ский исто­ри­че­ский сбор­ник” 17(27), 2017, s. 108.[↩]
7. Lietuvos Metrika (1522–1530). 4‑oji Teismų bylų knyga, wyd. S. Lazutka, I. Valikonytė et al., Vilnius 1997, nr 455, s. 368.[↩]
8. S. 4 k. 296.[↩]
9. Arch. Jugo Cz. VII T. I 70.[↩]
10. S. 12 d. 48.[↩]
11. Tamże d. 229.[↩]
12. Z. 84 k. 192.[↩]
13. Boniecki 203.[↩]
14. S. 55 k. 5.[↩]
15. Arch. Sbor. II 150–152 i 155–166.[↩]
16. Tamże 157.[↩]
17. Arch. Sbor. IX 458.[↩]
18. Tamże 75–76.[↩]
19. AGAD, Archiwum Piłsudskich-Giniatowiczów, LIV, s. 5.[↩]
20. AGAD. Archiwum Piłsudskich-Giniatowiczów, XX.G, s. 18.[↩]
21. Мет­ры­ка Вялiка­га княст­ва Лiтоўска­га. кнi­га 28 (1522–1552). Kнi­га запi­саў 28 (Kопiя кан­ца XVI ст.), wyd. В. Мян­жын­скi, У. Свя­жын­скi, Менск 2000, nr 151, s. 194.[↩]
22. „а кн(я)зь Неле­динь­скии про­вес отъ мыт­ни­ковъ дру­гую тры­д­цать коп безъ 20 гр(ошей). Кня­зя Неле­дин­ско­го шлю­чы до Кны­ши­на дано две копе гро­шеи”; Lietuvos Metrika. Knyga
    nr. 7 (1506–1539). Užrašymų knyga 7, wyd. L. Anužytė, Vilnius 2011, nr 383, s. 626.[↩]
23. Lietuvos Metrika (1522–1530). 4‑oji Teismų bylų knyga..., nr 415, s. 344, nr 432, s. 354, nr 457 s. 369.[↩]
24. Архив Юго-запад­ной Рос­сии, изда­ва­е­мый Вре­мен­ной комис­си­ей для раз­бо­ра древ­них актов [в 35 тт.], cz. 7, t. 1: Акты о засе­ле­нии Юго-Запад­ной Рос­сии, Киев 1886, nr X, s. 70.[↩]
25. Lietuvos Metrika (1522–1530). 4‑oji Teismų bylų knyga..., nr 455, s. 368.[↩]
26. AGAD, Archiwum Piłsudskich-Giniatowiczów, XX.G, s. 16.[↩]
27. Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. 1: Województwo wileńskie..., nr 710.[↩]
28. Lietuvos Metrika (1540–1543). 12-oji Teismų bylų knyga, wyd. I. Valikonytė et al., Vilnius 2007, nr 43, s. 51.[↩]
29. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 564 (1553–1567). Viešujų reikalų knyga 7, wyd. A. Baliulis, Vilnius 1996, nr 35, s. 56. W pliku zbioru rejestrowego.[↩]
30. Рус­ская исто­ри­че­ская биб­лио­те­ка, t. 33: Литов­ская мет­ри­ка, t. 1, cz. 3: Кни­ги пуб­лич­ных дел. Пере­пи­си вой­ска Литов­ско­го, Санкт-Петер­бург 1915, k. 537.[↩]
31. Ibidem, k. 715.[↩]
32. Lietuvos Metrika (1540–1543). 12-oji Teismų bylų knyga..., nr 229, s.199.[↩]
33. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 1 (1380–1584). Užrašymų knyga 1, wyd. A. Baliulis, R. Firkovičius, Vilnius 1998, nr 521, 522, 523, 524, s. 109, nr 610, s. 125.[↩]
34. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 1 (1380–1584). Užrašymų knyga 1..., nr 96, s. 40, 61, nr 691, s. 137.[↩]
35. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 1 (1380–1584). Užrašymų knyga 1..., nr 252, s. 61 w drukowanej ML jako możliwą datę podaje się 1534 r., co jest błędem, ponieważ Kobylin zmarł w 1525 r.; zob. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 12 (1522–1529). Užrašymų knyga 12, wyd.. D. Antanavičius, A. Baliulis, Vilnius 2001, nr 542, s. 422–423.[↩]
36. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 1 (1380–1584). Užrašymų knyga 1..., nr 73, s. 36.[↩]
37. AGAD, Archiwum Piłsudskich-Giniatowiczów, LVIII. Zob. aneks.[↩]
38. Рус­ская исто­ри­че­ская биб­лио­те­ка, t. 20: Литов­ская мет­ри­ка, t. 1, Санкт-Петер­бург 1903, nr 186, s. 245–246.[↩]
39. A.A. Зимин, Фор­ми­ро­ва­ние бояр­ской ари­сто­кра­тии в Рос­сии..., s. 175–176.[↩]
40. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 3 (1440–1498). Užrašymų knyga 3..., s. 33. Data została ustalona przez porównanie z itinerarium Kazimierza Jagiellończyka oraz z wykazem wyższych urzędników Wielkiego Księstwa Litewskiego biorących udział w rozprawie po rozruchach w Smoleńsku; G. Rutkowska, Itinerarium króla Kazimierza Jagiellończyka 1440–1492, Warszawa 2014, s. 68.[↩]
41. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 3 (1440–1498). Užrašymų knyga 3..., s. 33, 35: „Фоме Васи­лье­ви­чу у Смо­лен­ску слу­га, на имя Стры­га, што за Колы­чомъ был, ажъ не будеть ника­ко­ва жало­ва­нья, людем, ани воло­сти, ажъ будеть зъго­жо, – ино дать. Самъ вели­кии кн(я)зь. Инъдик(т) 9”.[↩]
42. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 4 (1479–1491). Užrašymų knyga 4, wyd. L. Anužytė, Vilnius 2004, nr 141.1, s. 155.[↩]
43. K. Pietkiewicz, op. cit., s. 126–127.[↩]
44. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 7 (1506–1539). Užrašymų knyga 7, wyd. L. Anužytė , Vilnius 2011, nr 354.2, s. 573.[↩]
45. Lietuvos Metrika. Knyga nr. 15 (1528–1538). Užrašymų knyga 15, wyd. A. Dubonis, Vilnius 2001, nr 220, s. 286.[↩]
46. Пера­піс вой­ска Вяліка­га княст­ва Літоўска­га 1528 года. Мет­ры­ка Вяліка­га княст­ва Літоўска­га. Кн. 523. Кн. Пуб­ліч­ных спраў 1, wyd. А.І. Гру­ша, М.Ф. Спіры­до­наў, М.А. Вай­то­віч, Мінск 2003, s. 56. Jego nazwisko znajduje się na liście „niektórych szlachciców”, która zaczyna się zaraz po „rejestrze kobiet”.[↩]
47. Рус­ская исто­ри­че­ская биб­лио­те­ка..., t. 20, s. 245–246. [↩]
48. Пера­піс вой­ска Вяліка­га княст­ва Літоўска­га 1528 года..., s. 71. [↩]
49. Lietuvos Metrika (1522–1530). 4‑oji Teismų bylų knyga..., nr 347, s. 290.[↩]
50. Dowiadujemy się o tym z dokumentów znajdujących się w AGAD, Archiwum Piłsudskich Giniatowiczów, sygn. 372. LVIII; zob. aneks.[↩]
51. Архео­гра­фи­че­ский сбор­ник доку­мен­тов, отно­ся­щий­ся к исто­рии Севе­ро-Запад­ной Руси, t. 9, Виль­на 1870, s. 75–76.[↩]
52. Ibidem, t. 2, Виль­на 1867, s. 150–152. J. Wolff błędnie określił ten monaster jako pw. Matki Boskiej, gdyż w dokumencie występuje on wyłącznie jako monaster trocki. Natomiast metropolita Makary nazwał go monasterem Narodzenia Matki Bożej (por. wezwanie cerkwi, o którym jest wzmianka w dokumencie). Można przypuszczać, że w Trokach był tylko jeden prawosławny monaster i dla-
    tego, zgodnie z tradycją, nie było potrzeby nadawania mu innej nazwy. Natomiast, jeśli istniałoby więcej monasterów, nie używano już toponimu, lecz nazwy głównej jego cerkwi; zob. J. Wolff , Kniaziowie litewsko-ruscy..., s. 275; Мака­рий, Исто­рия рус­ской церк­ви, Санкт-Петер­бург 1857, https://​azbyka​.ru/​o​t​e​c​h​n​i​k​/​M​a​k​a​r​i​j​_​B​u​l​g​a​k​o​v​/​i​s​t​o​r​i​j​a​-​r​u​s​s​k​o​j​-​t​s​e​r​k​v​i/4 (dostęp: 28 II 2022).[↩]
53. Arch. Sbor. IX 75–76.[↩]
54. Arch. Sbor. IX 458.[↩]